Religie: inspiratie of vermaak?

Vandaag kwam ik weer langs het Plaza de Armas. Het is er een drukte van belang. Verkopers, muziekmakers, toeristen, daklozen: alles sjouwt hier door elkaar heen. Overal is dus ook geluid. Het meeste geluid wordt helaas gemaakt door een soort van collega van mij: een evangelist met microfoon en behoorlijk grote luidspreker. Hij heeft een bijbel bij zich waar hij zo nu en dan naar toe loopt om er in te bladeren. Hij zet een enorme keel op en schreeuwt zonder ophouden over de zonden en over Jezus Christus. Er zitten ongeveer tien daklozen binnen zijn bereik, die langs hem heen kijken alsof hij er niet is. Verder staan er drie mensen te kijken en één vrouw staat hem te filmen. Ik heb ook maar een filmpje van hem gemaakt. Alweer een treurige bedoening met de religie (net als de lelijke kerk gister), hier is het vermaak en dan nog van de slechte soort.

In het museum trof ik meer inspiratie. Ik was in het Chileense Museum voor de kunst van vóór Columbus. Vóór het jaar 1000 AD was het in het noorden van Chili (de San Pedro cultuur) gebruik dat het symbool van de sjamaan het doosje met de hallucinogene kruiden was. Doosje met paddo’s mee op de preekstoel?! Later kregen de geestelijken een houten panfluit, iets minder spannend. Bij het volk van de Mapuche (in het uiterste zuiden van Chili) is de geestelijke (man of vrouw!) de bemiddelaar tussen de mensen en de goddelijke krachten. In trance communiceert de geestelijke met de voorouders en hij/zij spreekt namens de Schepper. Het altaar heeft de vorm van een ladder die de verbinding verbeeldt tussen de aardse en de hemelse werelden.

Na de dood krijgen de belangrijke Mapuche een enorm houten beeld op hun graf. Ze verbeelden de geest van de overledene en ze zijn bedoeld om hen te begeleiden naar het leven na de dood. De chiefs en de grote krijgers werden na de dood naar het Oosten gestuurd om tussen de vulkanen van het blauwe land te zwerven. Alle anderen gingen naar het Westen, om bittere aardappelen te eten aan de andere kant van de zee. Grote kans op bittere aardappelen voor een gemiddeld mens…

Het museum had een paar zalen vol met heel bijzondere vazen, geweven riemen en sjalen, fluitjes en beelden. Sommigen van vóór het jaar 0. Bij een aantal hebben ze een goed verhaal, bijvoorbeeld de mutsen die de leiders van een volk op hadden: elk volk had zijn eigen stijl van mutsen. Er zijn ook veel dingen waar ze het verhaal nog bij zoeken, dus als je een goed idee hebt kun je je melden!

Indrukwekkend hoe oud de culturen hier waren. De oudste vondsten komen uit 12500 voor Christus – ongeveer 6500 jaar vóór de schepping zoals die door fundamentalisten berekend wordt... Tussen 6000 en 2000 voor Christus deden ze aan het mummificeren van hun doden. Daar begonnen ze mee zeker drie eeuwen voordat de Egyptenaren dat deden.

Helaas is er weinig van al die culturen overgebleven. De meeste volken zijn veroverd door de Inca’s, en later zijn die weer door de Spanjaarden onder de voet gelopen. In het zuiden wonen nog steeds de Mapuche. Zij hebben zich succesvol verzet tegen de Inca én tegen de Spanjaarden. De Mapuche zijn nu het grootste inheemse volk, volgens Google nog een kleine miljoen. Ze wonen in Chili en Argentinië. Zij hebben veel van hun erfenis kunnen behouden. De zwager van Heike beklaagde zich erover dat ze het Mapuche willen invoeren als officiële tweede taal, en dan wel zo dat alle Chilenen het verplicht moeten leren op school. Dat zal wel niet echt gebeuren. Ik zie het Fries ook nog niet op het curriculum in Zuid-Nederland.

Hoe indrukwekkend ook: na een tijdje is mijn hoofd vol met indrukken. Lekker naar buiten in het frisse weer. Caroline C vroeg: voel je je veilig op straat? Ja, best wel. Ik ben wel voorbereid. In mijn buiktasje heb ik telefoon, portemonnee en paspoort. In mijn binnenzak een kleine beurs met contant geld. In een jaszak aan de buitenkant wat los kleingeld voor fooien, straatartiesten etc. Zodat ik niet op straat mijn beurs hoef te pakken. Aan mijn rugzak kunnen ze frutselen wat ze willen, maar daar vinden ze alleen plastic tassen en mondkapjes.

O ja, de mondkapjes: die worden hier secuur gedragen door iedereen, zelfs op straat. Ik had op een terrasje een echte Empanada de Pino gegeten – teleurstellend trouwens, een vulling van gehakt, ei en uien met onduidelijke kruiden – en ging mijn Fanta lopend opdrinken. Dat voelt haast als een overtreding wanneer iedereen het mondkapjes op heeft. Verder trekken de Chilenen zich niets aan van covid. Ze begroeten elkaar gewoon met een kus.